16 Haziran 2011 Perşembe

YERİN ALTINDA NELER VAR?


FOSİLLER

Fosil kelimesi ilk olarak ,alma doktor ve maden mühendisi georgius agricola nın 1546 da yayınlanan "de natura fossilum" adlı eserinde "topraktan çıkan nesne" anlamında kullanılmıştır.bataklık ,buz,çam reçinesi,asfalt ile deniz ve göller gibi sulu ortamlar , fosilleşmenin en iyi gerçekleştiği yerlerdir. fosilleşmeyi daha iyi anlamak için bu olayı gözümüzde canlandıralım.bir hayvan öldüğünde vücudunu oluşturan kas,sinir , yağ gibi yumuşak bölümler çürüyerek yok olur .geriye sadece bu canlının iskeleti kalır.eğer hayvanın iskeletinin bulunduğu yer çamurluysa kemiklerin üzerinde zaman içerisinde tortu katmanları le örtülür.altta kalan katmanlar , üstlerindeki ağırlığın etkisiyle zamanla ezilip katlanır ve kayaya dönüşür.kayanın içindeki mineraller de iskeletin taşlaşmasına ve fosil denilen yapının ortaya çıkmasına neden olur.bazen hayvanların bastığı yerlerde kalan izlerde fosilleşir .bu tür fosillere iz fosilleri adı verilir.

DEĞERLİ TAŞLAR

Yakut,zümrüt,elmas,safir gibi değerli taşlar ,aslında yer kabuğunu oluşturan mineral kristallerinden başka bir şey değilidir.ancak bu mineral kristalleri diğerlerine göre daha nadir bulunduğundan değerleri daha yüksektir.mineraller büyüyebilecekleri kadar geniş bir yer bulduklarında çok güzel görünüşlü düz kenarlı kristaller oluşur.mücevher yapımında kullanılan değerli taşlar,özel olarak kesilip biçimlendirilmiş ve parlatılmış mineral kristalleridir.çok sert ve dayanıklı olan bu taşlar aynı zamanda çok güzel görünümlüdür.


Gözümüzü etrafımızda çöyle bir gezdirirsek birçok şeyin bu minerallerden yapıldığını görürüz.örneğin camdan baktığımızda sokakta gördüğümüz arabalar demir cevheri adı verilen mineral kullanılarak yapılır.odamızı aydınlatan ampullerin içerisinde tungsten adı verilen mineral bulunmaktadır.ödevlerimizi yapmak için elimize aldığımız kurşun kalemin içindeki kurşun uç,grafit adı verilen mineralden elde edilir.yazı tahtasına yazı yazmak ya da resim çizmek için kullandığımız tebeşir alçı taşı adı verilen mineralden yapılır.kimi zaman yıkandıktan sonra kullandığımız pudranın yapımında talk adı verilen mineralden faydalanılır.

YER KABUĞU


YER KABUĞU - GAYZERLER


Bazı yerlerde topraktan sıcak su ya da çamur fışkırır,buna gayzer adı verilir.Gayzerler yer kabuğunu oluşturan kayaların yer altı sularını ısıtması ve kaynar durumdaki suyum zayıf bir noktadan dışarı fışkırması ile ortaya çıkar .Bu sıcak yer altı suları bazı ülkelerde elektrik üretiminde kullanılır.

Bir gayzer ya da doğal su fıskiyesi ,yerden havaya doğru yükselen su ve buhar sütünu görünümündedir.


izlanda da çok sayıda yanardağ ve sıcak su kaynağı bulunmaktadır.bu ülkede evlerin ve diğer binaların sıcak su ihtiyaçları ,kaynar durumdaki yeraltı sularının borularda geçirilmesiyle sağlanır.


15 Haziran 2011 Çarşamba

YER KABUĞU


YER KABUĞU-ÇEKİRDEK
Dünyamızın iç kısmındaki en derin noktaya çekirdek adı verilir.çekirdeğin kalınlığı yaklaşık 4000 km'dir.çekirdek dünyanın merkezini oluşturur.burada basıncın çok yüksek olması nedeniyle,çekirdeğin katıya yakın olduğu kabul edilmektedir.çekirdek %90 oranında demirden oluşur.

YER KABUĞU SOĞUMASI
Yer zamanla soğumaya başlamıştır.ama yerin iç kısmı hala sıcaktır.yer soğudukça yer yüzü yavaş yavaş şekillenmiştir.yeryüzünden yerin içine doğru inildikçe her 33 metrede bir sıcaklık 1 derece artmaktadır.yer kabuğu dünyayı dıştan kuşatan bir tabakadır.taş kürenin en üst katını oluşturur.yer kabuğunun alt katmanı ise bazalt bileşimindeki taşlardan oluşmuştur.bu yapıya sima denir.manto yer çekirdeğinin örtüsü durumundadır.yer küre hacminin %80ini manto oluşturur.mantonun katı olan üst bölümü yer kabuğu ile birlikte "taş küre" olarak adlandırılır.taş küre "levha"denilen büyük parçalar halindedir.

YER KABUĞU

YER KABUĞU-MANTO
yer kabuğunun yani litosferin hemen altından başlayıp çekirdek adını verdiğimiz tabakaya kadar olan katman ,manto adını alır.mantonun litosfere yakın olan kısmı kırılgan kayalardan oluşurken ,çekirdeğe yakın olan kısmı bu bölgede sıcaklığın yaklaşık 5000 C ye kadar ulaşması nedeniyle erimiş kayalardan meydana gelir.bu kayalar, sürekli hareket ederler.kızgın ve yarı sıvı haldedirler.


MAGMA NEDİR?
yer kabuğunun altında ,kalınlığı 3000 km kadar olan tabakaya magma denir.
magma tabakasında sıcaklık 2500 C dolayındadır.magmanın demir,nikel gibi elementler bulunmaktadır.

YER KABUĞU

YER KABUĞU-LİTOSFER

arkadaşlar,üzerinde sürekli gezdiğimiz yerin aslında birçok katmandan oluştuğunu biliyor musunuz?Hatta son derece kızgın lavlarla dolu bir yapının üzerinde rahatça dolaştığımızın farkında mısınız?

Dünyamızın iç yapısı 3 katmandan meydana gelmektedir.bunlardan ilki ''yer kabuğu''denilen ve yerkürenin en dış kısmını oluşturan bölümdür.Yaşamamıza elverişli bir yapıda olan yer kabuğu ''litosfer'' ya da ''taşküre''gibi isimlerle de adlandırılır.bu isimleri duyduğunuzda hemen aklınıza yer kabuğu gelsin.

YERKÜRENİN İÇİNDE NELER OLUYOR ?

YERKÜRE
''Taşküre'' adı da verilen yer kabuğu tabakası,tek ve sabit bir oluşum değildir.bu tabaka tek parça gibi görünse de ,aslında dev boyuttaki bir yap - boz gibi birbirine geçen parçalardan oluşur. bu yeryüzü parçalarına levha adı verilir.taşküreyi oluşturan 6 ana levha vardır .Bu levhalar ,manto tabakası üzerinde yüzen gemiler gibi birbirinden ayrı ve hareket halindedir.Hareket hızları ise yılda bir kaç santimetre ocak şekilde ,çok yavaştır.
KITA KAYMASI KURAMI
1912 yılında kıtaların kayması kuramı ortaya atıldı .aslında bir meteorolog olan alman bilim adamı ,alfred wegener ,başlangıçta tüm kara parçalarını tek bir kıta olduğu ve sonradan parçalanıp dağılarak zamanla günümüzdeki yerlerine ulaştığı görüşüne dayanan ''kıtaların kayması'' kuramını ortaya attı.